കൊട്ടാരം എന്നര്ത്ഥമുള്ള “കോയില്”, എന്ന പദവും, കോട്ടകള് നിറഞ്ഞ സ്ഥലം എന്നര്ത്ഥമുള്ള “കോട്” എന്ന പദവും സംയോജിച്ചുണ്ടായ “കോയില്ക്കോട്” എന്ന പ്രയോഗത്തില് നിന്നാണ് കോഴിക്കോട് എന്ന സ്ഥലനാമം ഉണ്ടായതെന്ന് പ്രഗത്ഭരായ ചില ചരിത്രകാരന്മാര് അഭിപ്രായപ്പെടുന്നു. പില്ക്കാലത്ത് ബ്രിട്ടീഷുകാരിലൂടെ പ്രചാരം സിദ്ധിച്ച “കാലിക്കറ്റ്” എന്ന പ്രയോഗം കോഴിക്കോട് എന്നതിന്റെ അറബിരൂപമായിരുന്നു. കോഴിക്കോട് തലസ്ഥാനമാക്കിയായിരുന്നു പുരാതന കേരളത്തിലെ സാമൂതിരിയുടെ നാട്ടുരാജ്യം നിലനിന്നിരുന്നത്. പില്ക്കാലത്ത് ഭാരതത്തിന്റെ വിധിയാകെ മാറ്റിമറിക്കുമാറ്, 1498-ല് വാസ്കോ ഡ ഗാമ എന്ന പോര്ച്ചുഗീസ് നാവികന് കോഴിക്കോട് കാപ്പാട് കടല്ത്തീരത്ത് കാലുകുത്തിയതോടെയാണ് യൂറോപ്യന് ശക്തികള് നമ്മുടെ രാജ്യത്തെ വരുതിയിലാക്കുന്നതിന് തുടക്കമിട്ടത്. പുരാതനകാലം മുതല് അറബികളും ചീനക്കാരും കോഴിക്കോടുമായി വ്യാപാരബന്ധത്തിലേര്പ്പെട്ടിരുന്നു. പഴയ ബ്രിട്ടീഷ് മദ്രാസ് സംസ്ഥാനത്തെ മലബാര് ജില്ലയുടെ ആസ്ഥാനവും കോഴിക്കോടായിരുന്നു. കോഴിക്കോട് അന്താരാഷ്ട്ര വിമാനത്താവളം മലപ്പുറം ജില്ലയിലെ കരിപ്പൂരിലാണ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. ആകാശവാണി നിലയവും, മെഡിക്കല് കോളേജും, അന്താരാഷ്ട്ര വിമാനത്താവളവും, തുറമുഖവും, സര്വ്വകലാശാലയുമെല്ലാമുള്ള നഗരമാണ് കോഴിക്കോട്.
സാമൂഹ്യ-സാംസ്കാരിക ചരിത്രം
പുരാതന കേരളത്തിലെ പ്രബലമായ നാട്ടുരാജ്യമായിരുന്നു സാമൂതിരിയുടെ കോഴിക്കോട്. മാനവേദന്, വിക്രമന് എന്നീ രണ്ടു സഹോദരന്മാരാണ് സാമൂതിരിരാജവംശം സ്ഥാപിച്ചത്. സൈനികബലം കൊണ്ട് ദേശങ്ങള് പിടിച്ചടക്കി രാജാക്കന്മാരായ ഇവര് ക്ഷത്രിയവംശത്തില് ജനിച്ചവരായിരുന്നില്ല. വള്ളുവക്കോനാതിരിയെ തറപറ്റിച്ച് മാമാങ്കത്തിന്റെ രക്ഷാധികാരിയായി മാറിയതോടെയാണ് മലബാറിന്റെ സമ്പൂര്ണ്ണാധികാരം സാമൂതിരിമാരുടെ കൈപ്പിടിയിലാകുന്നത്. പുരാതനകാലം മുതല് അറബികളും ചീനക്കാരും കോഴിക്കോടുമായി വ്യാപാരബന്ധത്തില് ഏര്പ്പെട്ടിരുന്നു. കുരുമുളകിന്റേയും മറ്റു മലഞ്ചരക്കുകളുടെയും അതിവിപുലമായ വ്യാപാരകേന്ദ്രങ്ങളും പണ്ടകശാലകളും പുരാതന കോഴിക്കോട് നഗരത്തിലുണ്ടായിരുന്നു. മലഞ്ചരക്കുകള് വാങ്ങിച്ചുകൂട്ടുന്നതിന് എത്തിയിരുന്ന അറബികളും ചീനക്കാരുമായ വിദേശവ്യാപാരികളെ കൊണ്ട് ഇവിടുത്തെ തെരുവുകള് തിങ്ങിനിറഞ്ഞിരുന്നു. സത്യസന്ധരും, ഇവിടുത്തുകാരുമായി നല്ല ബന്ധം വച്ചു പുലര്ത്തിയിരുന്നവരുമായ അറബികള്ക്ക് പരമ്പരാഗതമായി ഈ നാടുമായുണ്ടായിരുന്ന വ്യാപാരബന്ധത്തെ തകര്ത്തുകൊണ്ടാണ് പോര്ച്ചുഗീസുകാര് ഇവിടെ പിടിമുറുക്കിയത്. അതുവരെ സമ്പല്സമൃദ്ധമായ ചരിത്രമാണ് കോഴിക്കോടിനുള്ളത്. ഭാരതത്തിന്റെ വിധിയാകെ മാറ്റിമറിക്കുമാറ്, 1498-ല് വാസ്കോ ഡ ഗാമ എന്ന പോര്ച്ചുഗീസ് നാവികന് കോഴിക്കോട് കാപ്പാട് കടല്ത്തീരത്ത് കാലുകുത്തിയതോടെയാണ് യൂറോപ്യന് ശക്തികള് നമ്മുടെ രാജ്യത്തെ വരുതിയിലാക്കുന്നതിന് തുടക്കമിട്ടതും. വ്യാപാരാവശ്യത്തിനായി കോഴിക്കോട്ടെത്തിയ പോര്ച്ചുഗീസുകാര് കോഴിക്കോടിനേയും കൊച്ചിയെയും തമ്മിലടിപ്പിച്ചുകൊണ്ട് കച്ചവടാനുകൂല്യകരാറുകള് സമ്പാദിച്ചെടുക്കുകയും ക്രമേണ ഇവിടെ ആധിപത്യമുറപ്പിക്കുകയുമായിരുന്നു. അക്കാലം മുതല്ക്കാണ് യൂറോപ്യന് ശക്തികള് ഇന്ത്യയിലേക്ക് കൂടുതല് വന്നെത്തിയതും ഏറ്റവുമൊടുവില് ബ്രിട്ടന്റെ ആധിപത്യത്തിന് കീഴിലേക്ക് ഈ രാജ്യം വഴുതിവീഴുന്നതും. വടക്കന് പാട്ടുകളിലെ വീരനായകനായ തച്ചോളി ഒതേനന് ജനിച്ച തച്ചോളി മാണിക്കോത്ത് വീട് കോഴിക്കോട്ടാണ്. വടക്കന്പാട്ടു ചരിതത്തിലെ സംഭവപരമ്പരകള് അരങ്ങേറിയ പ്രദേശങ്ങളെല്ലാം തന്നെ ഈ ജില്ലയിലെ വടകര താലൂക്കിലാണ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. ഒരുകാലത്ത് ലോകത്തിലെ തന്നെ രണ്ടാമത്തെ തടിവ്യാപാരകേന്ദ്രമായിരുന്നു കോഴിക്കോട് നഗരപ്രാന്തത്തിലെ കല്ലായി. കൂട്ടിക്കെട്ടിയ നിലയിലും അല്ലാതെയും കോഴിക്കോടിന്റെ സമൃദ്ധിയുടെ അടയാളമായി കണ്ണെത്താദൂരത്തോളം കല്ലായിപുഴയില് നിറഞ്ഞുകിടന്നിരുന്ന പടുകൂറ്റന് തടികള് ഇന്ന് ഗതകാലസ്മൃതികള് മാത്രം. 1903-ല് സ്വാതന്ത്ര്യ സമരകാലത്ത് കോഴിക്കോട് സംഘടിക്കപ്പെട്ട രാഷ്ട്രീയ സമ്മേളനത്തെ തുടര്ന്ന് ദേശീയകോണ്ഗ്രസ്സിന്റെ മലബാറിലെ ആസ്ഥാനമായി കോഴിക്കോട് മാറി. 1915-ല് മലബാറില് വ്യാപകമായിരുന്ന കുടിയാന് പ്രക്ഷോഭം ബ്രിട്ടീഷ് ആധിപത്യത്തിനെതിരെ ജനവികാരം തിരിക്കുന്നതില് ഏറെ സഹായകമായി. 1917 ജനുവരിയിലായിരുന്നു ബ്രിട്ടീഷ് ഗവണ്മെന്റിനെതിരെ മുദ്രാവാക്യങ്ങള് മുഴക്കികൊണ്ട് പ്രകടനവും പൊതുയോഗവും കോഴിക്കോട്ട് ആദ്യമായി നടന്നത്. 1939-ല് രൂപീകരിക്കപ്പെട്ട കമ്യൂണിസ്റ്റ് പാര്ട്ടി കേരള ഘടകത്തിന്റെ സിരാകേന്ദ്രം കോഴിക്കോട് നഗരമായിരുന്നു. ഇംഗ്ലീഷ് വിദ്യാഭ്യാസം 19-ാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ ആദ്യ പകുതിയോടുകൂടിയാണ് കോഴിക്കോട്ടാരംഭിച്ചത്. ബേസല് ഇവാഞ്ചലിക്കല് മിഷന് കല്ലായിയില് സ്ഥാപിച്ച സ്കൂളാണ് ഇവിടുത്തെ ആദ്യത്തെ വിദ്യാലയം. കാലിക്കറ്റ് സര്വ്വകലാശാലയുടെ ആസ്ഥാനം കോഴിക്കോടിനടുത്ത് തേഞ്ഞിപ്പലത്താണ്. ഗവ:ആര്ട് & സയന്സ് കോളേജ്, ഫാറൂഖ് കോളേജ്, ദേവഗിരി സെന്റ് ജോസഫ് കോളേജ്, പ്രോവിഡന്സ് വിമന്സ് കോളേജ്, റൊഫത്തുള് ഉള്-അം-അറബിക് കോളേജ്, ക്രിസ്ത്യന് കോളേജ്, പേരാമ്പ്ര, കൊയിലാണ്ടി, കോടഞ്ചേരി, മൊകേരി തുടങ്ങിയ സ്ഥലങ്ങളിലെ ഗവ:കോളേജുകള്, മെഡിക്കല് കോളേജ്, ഡെന്റല് കോളേജ്, നഴ്സിംഗ് കോളേജ്, ഗവ:ഹോമിയോ കോളേജ്, റീജണല് എഞ്ചിനീയറിംഗ് കോളേജ്, ഗവ:ലോ കോളേജ് തുടങ്ങിയവയാണ് ജില്ലയിലെ പ്രധാന വിദ്യാഭ്യാസ സ്ഥാപനങ്ങള്. ഡിസ്ട്രിക്ട് സെന്ട്രല് ലൈബ്രറിയാണ് കോഴിക്കോട്ടെ പഴക്കമേറിയതും പുസ്തകശേഖരത്തില് മുന്പന്തിയില് നില്ക്കുന്നതുമായ വായനശാല. കേരളപത്രിക, കേരളം, കേരള സഞ്ചാരി, ഭാരതവിലാസം തുടങ്ങിയ മലയാള പത്രങ്ങള് 1893-ന് മുമ്പായി കോഴക്കോട് നിന്ന് പ്രസിദ്ധീകരണം ആരംഭിച്ചിരുന്നു. മാപ്പിളപാട്ടുകളും, ഒപ്പനയും ഈ നാട്ടിലെ പാരമ്പര്യ കലാരൂപങ്ങളാണ്. ലളിതകലാ അക്കാദമി ഈ ജില്ലയില് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. മാവൂര് ഗ്വാളിയോര് റയോണ്സ്, മലബാര് സ്പിന്നിംഗ് മില്സ്, ഹിന്ദുസ്ഥാന് ലിവര്, കോമണ്വെല്ത്ത് വീവിംഗ് ഫാക്ടറി തുടങ്ങിയവയാണ് ഇവിടുത്തെ പ്രധാന വ്യവസായ സ്ഥാപനങ്ങള്. ഓട് വ്യവസായവും, വെസ്റ്റ് ഹില്ലിലെ ഇന്ഡസ്ട്രിയല് എസ്റ്റേറ്റും എടുത്തുപറയത്തക്കതാണ്. ദേശീയപാത-17, 213, 210 എന്നിവ ഈ ജില്ലയിലൂടെ കടന്നുപോകുന്നു. തളിക്ഷേത്രം, തിരുവന്നൂര്ക്ഷേത്രം, ആഴകൊടിക്ഷേത്രം, ബിലാത്തിക്കുളം ക്ഷേത്രം, ഭൈരംഗിമഠം ക്ഷേത്രം, ലോകനാര്കാവ് ക്ഷേത്രം, മേപ്പയ്യൂര് ദുര്ഗ്ഗാക്ഷേത്രം, തിരുവിലങ്ങാട് ക്ഷേത്രം തുടങ്ങിയവയാണ് പ്രസിദ്ധമായ ഹൈന്ദവ ആരാധനാലയങ്ങള്. നാദാപുരംപള്ളി, കുട്ടിച്ചിറ, മുസ്ലീംപള്ളി, സി.എസ്.ഐ പള്ളി, മണ്ണാചിറ തുടങ്ങിയവയാണ് ജില്ലയിലെ പ്രധാന ആരാധനാലയങ്ങള്. പഴശ്ശിരാജ മ്യൂസിയം, രാജാ രവിവര്മ്മയുടെ ചിത്രങ്ങള് സൂക്ഷിച്ചിട്ടുള്ള ആര്ട്ട് ഗാലറി, ബേപ്പൂര് ഇരുമ്പു നിര്മ്മാണശാല, കോഴക്കോട് ബീച്ച്, കുറ്റ്യാടി ഡാം, ബാണാസുര കൊടുമുടി, മന്നാര്ചിറ, മാനാഞ്ചിറ സ്ക്വയര്, പ്ലാനെറ്റേറിയം, പെരുവണ്ണാമൂഴിയിലെ മുതലവളര്ത്തല് കേന്ദ്രം, കടലുണ്ടി പക്ഷിസങ്കേതം, കാപ്പാട് വാസ്ഗോ ഡ ഗാമ സ്മാരകം, തുഷാരിഗിരി വെള്ളച്ചാട്ടം എന്നിവയാണ് ജില്ലയിലെ പ്രധാന ടൂറിസ്റ്റ് ആകര്ഷണകേന്ദ്രങ്ങള്.
സാമൂഹ്യ-സാംസ്കാരിക ചരിത്രം
പുരാതന കേരളത്തിലെ പ്രബലമായ നാട്ടുരാജ്യമായിരുന്നു സാമൂതിരിയുടെ കോഴിക്കോട്. മാനവേദന്, വിക്രമന് എന്നീ രണ്ടു സഹോദരന്മാരാണ് സാമൂതിരിരാജവംശം സ്ഥാപിച്ചത്. സൈനികബലം കൊണ്ട് ദേശങ്ങള് പിടിച്ചടക്കി രാജാക്കന്മാരായ ഇവര് ക്ഷത്രിയവംശത്തില് ജനിച്ചവരായിരുന്നില്ല. വള്ളുവക്കോനാതിരിയെ തറപറ്റിച്ച് മാമാങ്കത്തിന്റെ രക്ഷാധികാരിയായി മാറിയതോടെയാണ് മലബാറിന്റെ സമ്പൂര്ണ്ണാധികാരം സാമൂതിരിമാരുടെ കൈപ്പിടിയിലാകുന്നത്. പുരാതനകാലം മുതല് അറബികളും ചീനക്കാരും കോഴിക്കോടുമായി വ്യാപാരബന്ധത്തില് ഏര്പ്പെട്ടിരുന്നു. കുരുമുളകിന്റേയും മറ്റു മലഞ്ചരക്കുകളുടെയും അതിവിപുലമായ വ്യാപാരകേന്ദ്രങ്ങളും പണ്ടകശാലകളും പുരാതന കോഴിക്കോട് നഗരത്തിലുണ്ടായിരുന്നു. മലഞ്ചരക്കുകള് വാങ്ങിച്ചുകൂട്ടുന്നതിന് എത്തിയിരുന്ന അറബികളും ചീനക്കാരുമായ വിദേശവ്യാപാരികളെ കൊണ്ട് ഇവിടുത്തെ തെരുവുകള് തിങ്ങിനിറഞ്ഞിരുന്നു. സത്യസന്ധരും, ഇവിടുത്തുകാരുമായി നല്ല ബന്ധം വച്ചു പുലര്ത്തിയിരുന്നവരുമായ അറബികള്ക്ക് പരമ്പരാഗതമായി ഈ നാടുമായുണ്ടായിരുന്ന വ്യാപാരബന്ധത്തെ തകര്ത്തുകൊണ്ടാണ് പോര്ച്ചുഗീസുകാര് ഇവിടെ പിടിമുറുക്കിയത്. അതുവരെ സമ്പല്സമൃദ്ധമായ ചരിത്രമാണ് കോഴിക്കോടിനുള്ളത്. ഭാരതത്തിന്റെ വിധിയാകെ മാറ്റിമറിക്കുമാറ്, 1498-ല് വാസ്കോ ഡ ഗാമ എന്ന പോര്ച്ചുഗീസ് നാവികന് കോഴിക്കോട് കാപ്പാട് കടല്ത്തീരത്ത് കാലുകുത്തിയതോടെയാണ് യൂറോപ്യന് ശക്തികള് നമ്മുടെ രാജ്യത്തെ വരുതിയിലാക്കുന്നതിന് തുടക്കമിട്ടതും. വ്യാപാരാവശ്യത്തിനായി കോഴിക്കോട്ടെത്തിയ പോര്ച്ചുഗീസുകാര് കോഴിക്കോടിനേയും കൊച്ചിയെയും തമ്മിലടിപ്പിച്ചുകൊണ്ട് കച്ചവടാനുകൂല്യകരാറുകള് സമ്പാദിച്ചെടുക്കുകയും ക്രമേണ ഇവിടെ ആധിപത്യമുറപ്പിക്കുകയുമായിരുന്നു. അക്കാലം മുതല്ക്കാണ് യൂറോപ്യന് ശക്തികള് ഇന്ത്യയിലേക്ക് കൂടുതല് വന്നെത്തിയതും ഏറ്റവുമൊടുവില് ബ്രിട്ടന്റെ ആധിപത്യത്തിന് കീഴിലേക്ക് ഈ രാജ്യം വഴുതിവീഴുന്നതും. വടക്കന് പാട്ടുകളിലെ വീരനായകനായ തച്ചോളി ഒതേനന് ജനിച്ച തച്ചോളി മാണിക്കോത്ത് വീട് കോഴിക്കോട്ടാണ്. വടക്കന്പാട്ടു ചരിതത്തിലെ സംഭവപരമ്പരകള് അരങ്ങേറിയ പ്രദേശങ്ങളെല്ലാം തന്നെ ഈ ജില്ലയിലെ വടകര താലൂക്കിലാണ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. ഒരുകാലത്ത് ലോകത്തിലെ തന്നെ രണ്ടാമത്തെ തടിവ്യാപാരകേന്ദ്രമായിരുന്നു കോഴിക്കോട് നഗരപ്രാന്തത്തിലെ കല്ലായി. കൂട്ടിക്കെട്ടിയ നിലയിലും അല്ലാതെയും കോഴിക്കോടിന്റെ സമൃദ്ധിയുടെ അടയാളമായി കണ്ണെത്താദൂരത്തോളം കല്ലായിപുഴയില് നിറഞ്ഞുകിടന്നിരുന്ന പടുകൂറ്റന് തടികള് ഇന്ന് ഗതകാലസ്മൃതികള് മാത്രം. 1903-ല് സ്വാതന്ത്ര്യ സമരകാലത്ത് കോഴിക്കോട് സംഘടിക്കപ്പെട്ട രാഷ്ട്രീയ സമ്മേളനത്തെ തുടര്ന്ന് ദേശീയകോണ്ഗ്രസ്സിന്റെ മലബാറിലെ ആസ്ഥാനമായി കോഴിക്കോട് മാറി. 1915-ല് മലബാറില് വ്യാപകമായിരുന്ന കുടിയാന് പ്രക്ഷോഭം ബ്രിട്ടീഷ് ആധിപത്യത്തിനെതിരെ ജനവികാരം തിരിക്കുന്നതില് ഏറെ സഹായകമായി. 1917 ജനുവരിയിലായിരുന്നു ബ്രിട്ടീഷ് ഗവണ്മെന്റിനെതിരെ മുദ്രാവാക്യങ്ങള് മുഴക്കികൊണ്ട് പ്രകടനവും പൊതുയോഗവും കോഴിക്കോട്ട് ആദ്യമായി നടന്നത്. 1939-ല് രൂപീകരിക്കപ്പെട്ട കമ്യൂണിസ്റ്റ് പാര്ട്ടി കേരള ഘടകത്തിന്റെ സിരാകേന്ദ്രം കോഴിക്കോട് നഗരമായിരുന്നു. ഇംഗ്ലീഷ് വിദ്യാഭ്യാസം 19-ാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ ആദ്യ പകുതിയോടുകൂടിയാണ് കോഴിക്കോട്ടാരംഭിച്ചത്. ബേസല് ഇവാഞ്ചലിക്കല് മിഷന് കല്ലായിയില് സ്ഥാപിച്ച സ്കൂളാണ് ഇവിടുത്തെ ആദ്യത്തെ വിദ്യാലയം. കാലിക്കറ്റ് സര്വ്വകലാശാലയുടെ ആസ്ഥാനം കോഴിക്കോടിനടുത്ത് തേഞ്ഞിപ്പലത്താണ്. ഗവ:ആര്ട് & സയന്സ് കോളേജ്, ഫാറൂഖ് കോളേജ്, ദേവഗിരി സെന്റ് ജോസഫ് കോളേജ്, പ്രോവിഡന്സ് വിമന്സ് കോളേജ്, റൊഫത്തുള് ഉള്-അം-അറബിക് കോളേജ്, ക്രിസ്ത്യന് കോളേജ്, പേരാമ്പ്ര, കൊയിലാണ്ടി, കോടഞ്ചേരി, മൊകേരി തുടങ്ങിയ സ്ഥലങ്ങളിലെ ഗവ:കോളേജുകള്, മെഡിക്കല് കോളേജ്, ഡെന്റല് കോളേജ്, നഴ്സിംഗ് കോളേജ്, ഗവ:ഹോമിയോ കോളേജ്, റീജണല് എഞ്ചിനീയറിംഗ് കോളേജ്, ഗവ:ലോ കോളേജ് തുടങ്ങിയവയാണ് ജില്ലയിലെ പ്രധാന വിദ്യാഭ്യാസ സ്ഥാപനങ്ങള്. ഡിസ്ട്രിക്ട് സെന്ട്രല് ലൈബ്രറിയാണ് കോഴിക്കോട്ടെ പഴക്കമേറിയതും പുസ്തകശേഖരത്തില് മുന്പന്തിയില് നില്ക്കുന്നതുമായ വായനശാല. കേരളപത്രിക, കേരളം, കേരള സഞ്ചാരി, ഭാരതവിലാസം തുടങ്ങിയ മലയാള പത്രങ്ങള് 1893-ന് മുമ്പായി കോഴക്കോട് നിന്ന് പ്രസിദ്ധീകരണം ആരംഭിച്ചിരുന്നു. മാപ്പിളപാട്ടുകളും, ഒപ്പനയും ഈ നാട്ടിലെ പാരമ്പര്യ കലാരൂപങ്ങളാണ്. ലളിതകലാ അക്കാദമി ഈ ജില്ലയില് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. മാവൂര് ഗ്വാളിയോര് റയോണ്സ്, മലബാര് സ്പിന്നിംഗ് മില്സ്, ഹിന്ദുസ്ഥാന് ലിവര്, കോമണ്വെല്ത്ത് വീവിംഗ് ഫാക്ടറി തുടങ്ങിയവയാണ് ഇവിടുത്തെ പ്രധാന വ്യവസായ സ്ഥാപനങ്ങള്. ഓട് വ്യവസായവും, വെസ്റ്റ് ഹില്ലിലെ ഇന്ഡസ്ട്രിയല് എസ്റ്റേറ്റും എടുത്തുപറയത്തക്കതാണ്. ദേശീയപാത-17, 213, 210 എന്നിവ ഈ ജില്ലയിലൂടെ കടന്നുപോകുന്നു. തളിക്ഷേത്രം, തിരുവന്നൂര്ക്ഷേത്രം, ആഴകൊടിക്ഷേത്രം, ബിലാത്തിക്കുളം ക്ഷേത്രം, ഭൈരംഗിമഠം ക്ഷേത്രം, ലോകനാര്കാവ് ക്ഷേത്രം, മേപ്പയ്യൂര് ദുര്ഗ്ഗാക്ഷേത്രം, തിരുവിലങ്ങാട് ക്ഷേത്രം തുടങ്ങിയവയാണ് പ്രസിദ്ധമായ ഹൈന്ദവ ആരാധനാലയങ്ങള്. നാദാപുരംപള്ളി, കുട്ടിച്ചിറ, മുസ്ലീംപള്ളി, സി.എസ്.ഐ പള്ളി, മണ്ണാചിറ തുടങ്ങിയവയാണ് ജില്ലയിലെ പ്രധാന ആരാധനാലയങ്ങള്. പഴശ്ശിരാജ മ്യൂസിയം, രാജാ രവിവര്മ്മയുടെ ചിത്രങ്ങള് സൂക്ഷിച്ചിട്ടുള്ള ആര്ട്ട് ഗാലറി, ബേപ്പൂര് ഇരുമ്പു നിര്മ്മാണശാല, കോഴക്കോട് ബീച്ച്, കുറ്റ്യാടി ഡാം, ബാണാസുര കൊടുമുടി, മന്നാര്ചിറ, മാനാഞ്ചിറ സ്ക്വയര്, പ്ലാനെറ്റേറിയം, പെരുവണ്ണാമൂഴിയിലെ മുതലവളര്ത്തല് കേന്ദ്രം, കടലുണ്ടി പക്ഷിസങ്കേതം, കാപ്പാട് വാസ്ഗോ ഡ ഗാമ സ്മാരകം, തുഷാരിഗിരി വെള്ളച്ചാട്ടം എന്നിവയാണ് ജില്ലയിലെ പ്രധാന ടൂറിസ്റ്റ് ആകര്ഷണകേന്ദ്രങ്ങള്.
No comments:
Post a Comment